Być może widziałeś wiele wzmianek o Protonie w kontekście nadchodzącej premiery przenośnej konsoli do gier Steam Deck, ale co to jest i jak działa? Proton to oprogramowanie stworzone przez Valve i CodeWeavers, które działa jako warstwa kompatybilności, która umożliwia uruchamianie gier zaprojektowanych dla systemów operacyjnych Windows 10 i Windows 11 w systemie Linux przy minimalnym wpływie na wydajność. Proton opiera się na istniejącym narzędziu WINE, które umożliwiło uruchamianie aplikacji Windows na Linuksie, a Valve i CodeWeavers wykorzystują tę technologię i wykorzystują ją w szczególności do uruchamiania gier. Jest to niezwykle przydatne, ponieważ zdecydowana większość gier jest kodowana dla systemu Windows, ze względu na popularność systemu operacyjnego Microsoftu. Linux, darmowy system operacyjny o otwartym kodzie źródłowym, jest częściowo niszowy, co oznacza, że wielu twórców gier nie mogło lub nie chciałoby wydawać zasobów na przenoszenie swoich gier do użytku. W przypadku Protona pomysł jest taki, że nie muszą tego robić, ponieważ pozwoli to na uruchamianie tych gier na Linuksie bez dodatkowej pracy ze strony programistów. Doprowadziło to do ogromnego wzrostu liczby gier, które można uruchomić w systemie Linux, i uczyniło ten system operacyjny znacznie bardziej realną alternatywą dla systemu Windows.
(Źródło zdjęcia: Źródło zdjęcia: Pixabay)
Dlaczego Valve interesuje się Linuksem?
Valve od jakiegoś czasu jest jednym z największych zwolenników gier pod Linuksem, a wiele tytułów na Steamie, w tym własny, działa natywnie w systemie operacyjnym open source. W 2013 roku współzałożyciel Valve, Gabe Newell, wziął udział w LinuxCon, gdzie stwierdził, że „Linux i otwarte oprogramowanie to przyszłość gier”. Valve nie tylko zobowiązało się do wydawania swoich gier na Linuksa i zachęcania innych programistów do zrobienia tego samego, ale także uruchomiło SteamOS, dystrybucję Linuksa opartą na Debianie. Valve miało nadzieję, że opracowując swój system operacyjny, zdystansuje się od tego, co uważa za coraz bardziej nadzorcze zachowanie Microsoftu w systemie Windows, w tym uruchomienie Sklepu Windows (obecnie znanego jako Microsoft Store), w którym sprzedawano gry, stawiając go w konkurencji z Steam, własny sklep Valve, w którym można sprzedawać gry. Dla graczy PC zaletą SteamOS była możliwość zbudowania komputera i używania go jako systemu operacyjnego za darmo, zamiast płacić za licencję Windows. Zamiast tego zaoszczędzone pieniądze można wydać na gry. Linux, w tym SteamOS, wymaga mniej sprzętu niż Windows, więc będzie mniej narzutów, co zwiększy wydajność gier.
(Źródło zdjęcia: Avenir) W tym sezonie Valve zaczęło także sprzedawać maszyny Steam, czyli komputery do gier z systemem SteamOS. Jednak Steam Machines i SteamOS nie wystartowały. Głównym powodem było to, że pomimo nacisków Valve, twórcy gier po prostu nie przeportowali swoich gier w wystarczającej liczbie, pozostawiając graczy PC utkniętych w systemie operacyjnym, który pozwoliłby im grać w jak najwięcej gier: Windows. Zatem Steam Machines i SteamOS popadły w zapomnienie, ale Valve się nie poddało. Gdyby programiści nie zamierzali przenosić swoich gier, Valve wprowadziłoby te gry na Linuksa w inny sposób: za pośrednictwem Protona. Wraz z ogłoszeniem Steam Deck, progresywna współpraca Valve z Protonem nabiera prawdziwego znaczenia. Przenośna konsola będzie działać na SteamOS 30, który jest teraz oparty na Arch Linux, i aby uniknąć problemów, na jakie napotykają Steam Machines, Valve będzie polegać na Protonie, aby zapewnić możliwość uruchomienia praktycznie każdej gry.
(Źródło zdjęcia: Valve / Futur)
Czy to oznacza, że każdą grę można uruchomić na Linuksie?
Niestety nie. Chociaż Proton wykonał świetną robotę, wprowadzając do systemu operacyjnego gry, które prawdopodobnie nigdy nie pojawiłyby się w systemie Linux, wciąż istnieje znaczna liczba gier, które nie mogą (lub naprawdę nie działają dobrze) na tym systemie. Niedawno informowaliśmy, że tylko 72% z 50 najpopularniejszych gier na Steamie może działać na platformie Proton, włączając w to tak znane tytuły, jak PUGB: Battlegrounds, Destiny 2, Rust i Apex Legends. Witryna ProtonDB jest dobrym źródłem informacji o obsługiwanych grach i ich działaniu. W zależności od witryny, z Protonem działa od 16 do 190 gier, co jest całkiem przyzwoitą liczbą, ale jeśli Twoja ulubiona gra nie jest uwzględniona, naprawdę nie ma znaczenia, ile gier jest kompatybilnych. Jedną z największych wad jest oprogramowanie zapobiegające oszustwom używane w niektórych konkurencyjnych grach online, ponieważ często uniemożliwia to uruchamianie tytułów przez Proton. Dobra wiadomość jest taka, że nad Protonem trwają ciągłe prace i regularnie dodawane są nowe tytuły. Valve powiedziało również, że współpracuje z niektórymi zespołami odpowiedzialnymi za oprogramowanie zapobiegające oszustwom, aby pomóc grom, które z nich korzystają, działać przez Proton (jednocześnie zapobiegając oszustom). Zatem Proton to świetny program i jeśli działa dobrze, nie musisz nawet wiedzieć, że działa. Dzięki temu granie na Linuksie stało się znacznie bardziej realną alternatywą dla sporej liczby osób, a dzięki Steam Deck powinniśmy zobaczyć, że jeszcze więcej osób dostrzeże korzyści.